Sebelum menerangkan prihal F-Stop, apakah hubung kait antara aperture dgn f/stop tersebut? Aperture merujuk kepada size pembukaan diafragma lensa yang mengawal jumlah kemasukan cahaya ke medium (filem/sensor gambar) dan f itu merujuk kepada 'focal length' dalam pengiraan nilaian aperture tersebut.
sumber image dari wordsandlens.blogspot.com
sebagai contoh, kita ada lensa 50mm dengan aperture 4.0, jadi f/4.0 itu merujuk kepada saiz sebenar diameter bukaan diafragma lensa tersebut ialah
f/4.0 = 50mm/4.0 = 12.50mm dia.
dan jika kita buka lagi aperture kepada 2.0, f/2.0 itu mengambarkan saiz diameter semasa itu ialah
f/2.0 = 50mm/2.0 = 25.00mm dia.
Oleh itu perbezaan aperture f/4.0 dengan f/2.0 ialah sebanyak 4 kali kemasukan cahaya dan ianya merujuk kepada luas permukaan diafragma iaitu
untuk f/4.0, luas bukaan ialah (22/7)*(12.5^2)/4 =122.77mm^2
manakala f/2.0, luas bukaanya (22/7)*(25.0^2)/4 =491.07mm^2
iaitu perbezaan sebanyak 2-Stop (2 x gandaan).
Stop dalam istilah fotografi di sini ialah perbezaan nilaian exposure iaitu dalam bentuk gandaan penuh (full-stop) atau gandaan separuh (half-stop) dari jumlah kemasukan cahaya kepada sensor (medium) tersebut. Terdapat beberapa standard Full-Stop yang merujuk kepada nilai aperture iaitu f-numbers;
1, 1.4, 2, 2.8, 4, 5.6, 8, 11, 16, 22, 32, 45, 64
Kesemua setting diatas dibezakan oleh 'one full exposure value' atau 'one full-stop' dan ia mewujudkan satu skala full f-stop. Kesimpulannya apabila kita menutup lens 50mm daripada aperture f/2.0 kepada f/4.0, kita telah menurunkannya kepada 2 full-stop.
Perlu diingatkan juga, kamera dslr hari ini telah menawarkan 2 tambahan skala f-stop selain dari standard full-stop iaitu skala 'half-stop' dan skala 'third-stop', walau bagaimanapun skala 'standard full-stop' ada dikebanyakan kamera dan mudah untuk dihafal dan dipelajari.
skala 'Half-stop Aperature'
1, 1.2, 1.4, 1.7, 2, 2.4, 2.8, 3.3, 4, 4.8, 5.6, 6.7, 8, 9.5, 11, 13, 16, 19, 22
skala 'Third-stop Aperature'
1, 1.1, 1.2, 1.4, 1.6, 1.8, 2, 2.2, 2.5, 2.8, 3.2, 3.5, 4, 4.5, 5.0, 5.6, 6.3, 7.1, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 16, 18, 20, 22
so apakah kegunaan atau kepentingan f-stop aperture ni?
Pertama, f-stop atau bukaan apature ini ialah untuk mengawal jumlah cahaya yang masuk ke dalam kamera ketika merakamkan sesuatu gambar. Lebih besar bukaan apature, lebih banyak cahaya yang masuk dan begitu juga sebaliknya..
Kedua, untuk mengawal DOF (depth of field). Salah satu faktor untuk mengawal DOF ialah dengan menggunakan apature setting ini. Lagi besar bukaan apature, lagi tipis DOF dan begitu juga sebaliknya.. apa itu DOF?, nanti kita bincang di lain waktu la ya.. hehehe
Hubungkait F-stop dengan shutter speed
Sebagaimana semua maklum, exposure (dedahan cahaya) amat berkait rapat dengan aperture, shutter speed dan iso. Apa yang ingin dibincangkan sedikit disini adalah apakah hubungkait f/stop dengan aperture dan shutter speed?
Selalunya perbezaan aperture ditandakan dalam 'f/stop', perubahan kelajuan shutter biasanya hanya dipanggil 'stop' atau mungkin nilai dedahan (exposure); contoh selalu orang bercakap pasal slow shutter dan ada juga orang memanggilnya long exposure iaitu melibatkan kelajuan shutter.
Andaikan kita ingin merakam air terjun pada waktu pagi, sebagai contoh dengan ISO 100, set aperture kepada f/16 dan kelajuan shutter yang ditetapkan pada waktu itu ialah 1/8sc dan hasilnya kita akan melihat motion pada air terjun tersebut. Andaikan kita ingin bekukan pergerakan air terjun tersebut dengan ketetapan exposure yang telah digunakan sebelum ini. Apa yang perlu ialah kita tetapkan kelajuan shutter pada kadar yang tinggi.
Dengan mengandaikan kita mengetahui berapa f-stop yang perlu ditambah pada kelajuan shutter tersebut, dengan mudah boleh mengira nilai aperture yang sesuai dengannya. contohnya jika kita meningkatkan kelajuan shutter kepada 1/500sc, yang perbezaan f-stopnya adalah 6-stop, oleh itu ketetapan aperture kita ialah f/2.0
contoh kesalingan aperture vs shutter speed (bukan satu ketetapan umum ni.. contoh sahaja)
sumber image dari NikonClub | Malaysia
Akhir sekali, jika ada kekurangan atau kesilapan info yang dinyatakan, diharap rakan-rakan dapat memberi teguran agar kesilapan itu dapat diperbaiki dan seterusnya dengan sedikit penerangan di atas semoga ianya dapat membantu teman-teman yang lain untuk berlanskap dengan lebih baik lagi.
sekian, wassalam (COPY PASTE DRI CGU RAJA KAMAL RAJA HUSIN
